Forensische mediation: eigenlijk geen mediation

Forensische mediation wordt uitgevoerd in opdracht van de rechter. Eigenlijk is het dus geen mediation in de gangbare zin van het woord, maar een onderzoeksmethode waarbij ook gebruik wordt gemaakt van mediationtechnieken.

Forensische mediation wordt vooral ingezet op het gebied van familierecht, bij hardnekkige problemen die ontstaan als gevolg van echtscheiding. Denk bijvoorbeeld aan gezags- en omgangszaken of zaken waarin complexe financiële constructies een rol spelen. In dat geval beslist de rechter dat er geen oplossing kan komen zonder aanvullend onderzoek.

Deskundigenbericht

Forensische mediation wordt ook wel ‘deskundigenbericht met toepassing van mediation’ genoemd. De rechter wijst een mediator aan om informatie te verschaffen voor een gerechtelijke beslissing. De mediator werkt dan ook op basis van andere principes dan bij gangbare mediationzaken.

Vooral wat betreft vertrouwelijkheid en vrijwilligheid zijn er verschillen. De mediator doet bij de rechter verslag van de mediationgesprekken en legt ook de eventuele overeenkomst aan de rechter voor. Verder kunnen de betrokken partijen door de rechter verplicht worden aan de mediation mee te werken.

Forensische mediation gaat dus in eerste instantie om het verschaffen van informatie over de context waarbinnen het conflict plaatsvindt. Daarnaast biedt het de partijen, net als bij gewone mediation, de kans om zelf tot een oplossing te komen. Net als bij gewone mediation wordt er niet alleen naar de zakelijke belangen van de partijen gekeken, maar ook naar de onderliggende emoties. Dit kan helpen om tot een duurzame oplossing te komen.

De rol van de mediator

 Bij forensische mediation stelt de mediator zich proactief op. De mediator is door de rechter aangewezen en werkt binnen een door de rechter vastgesteld kader. De conflicterende partijen krijgen een schriftelijke uitnodiging voor de door de mediator vastgestelde bijeenkomsten en zijn verplicht hier persoonlijk te verschijnen. Als de mediator dat toestaat kunnen zij eventueel worden bijgestaan door derden, zoals een advocaat of adviseur.

De mediator heeft recht op inzage in alle relevante documenten en garandeert tevens dat de informatie onderling verdeeld, en door alle partijen begrepen wordt. De mediator kan als dat nodig is ook contact zoeken met bijvoorbeeld de kinderen, zonder daarvoor toestemming te vragen.

Naar aanleiding van de mediationgesprekken brengt de mediator verslag uit bij de rechter. De conflicterende partijen krijgen de gelegenheid om deze verslagen van commentaar te voorzien. Ook legt de mediator de uiteindelijke vaststellingsovereenkomst aan de rechter voor.

Forensische mediation en mediation bij rechtspraak

Forensische mediation wordt vaak verward met mediation bij rechtspraak. In het geval van mediation bij rechtspraak is het eveneens de rechter die je naar de mediator doorverwijst. Maar dan wordt de mediation gezien als (gedeeltelijke) vervanging van de rechtszaak. In het geval van forensische mediation wordt de mediation vooral toegepast voor onderzoeksdoeleinden. De rechter houdt meer grip op het proces en is uiteindelijk ook degene die een uitspraak doet. Om verwarring te voorkomen heeft de Stichting Forensische Mediation voorgesteld voortaan de term ‘deskundigenbericht met toepassing van mediation’ te gebruiken, in plaats van forensische mediation.